اعتیاد زنان؛ پژوهشی برای خانواده و جامعه
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پژوهشی مروری نظام‌مند به مطالعه عواملی که در پیشگیری از سوءمصرف مواد مخدر در زنان نقش دارند پرداختند. دکتر محدثه خوشگفتار دانش آموخته دکتری رشته آموزش بهداشت و ارتقا سلامت و همکارانش این مطالعه را با هدف ارائه راهکارهای عملی برای کاهش گرایش زنان به مواد مخدر انجام و نشان دادند توجه به عوامل اجتماعی، روانی و خانوادگی می‌توانند در پیشگیری از این گرفتاری اجتماعی، نقش موثر داشته باشند.
دکتر خوشگفتار، در گفت‌وگو با خبرنگار واحد ترجمان دانش دانشگاه، با اشاره به اهمیت موضوع، بیان کرد: «اعتیاد زنان به دلیل نقش مادری و همسری آنان، تاثیر مستقیمی بر سلامت خانواده و جامعه دارد. آسیب‌های ناشی از اعتیاد در زنان، نه تنها فرد را درگیر می‌کند، بنیان خانواده را نیز تهدید می نماید.»
خوشگفتار در خصوص نحوه انجام کار عنوان کرد مطالعه با بررسی مقالات علمی بین‌المللی از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ انجام شد و موارد متعددی از جمله عوامل اجتماعی مانند فقر، بیکاری و فشارهای خانوادگی، عوامل روانی مانند افسردگی و اضطراب، و همچنین تجربه‌های منفی در کودکی مانند سوءاستفاده ها، در گرایش زنان به مواد مخدر نقش دارند.
وی با بیان اینکه زنان در مقایسه با مردان سریع‌تر به مواد مخدر وابسته می‌شوند، افزود: «متاسفانه در برخی موارد، زنان برای مقابله با مشکلاتی مانند کنترل وزن، خستگی، یا دردهای جسمی به مصرف مواد روی می‌آورند و این انتخاب نادرست، بعدا به مشکلی بزرگتر تبدیل می‌شود.»
دکتر خوشگفتار، با تاکید بر لزوم برنامه‌ریزی جامع برای پیشگیری از اعتیاد زنان، راهکارهای متعددی را پیشنهاد نمود و در این باره گفت: «برای کاهش مصرف مواد مخدر در زنان، بایستی به‌صورت همزمان روی چندین راهکار از جمله افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات اعتیاد، ارائه خدمات مشاوره‌ای برای زنان در معرض خطر، و ایجاد حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی تمرکز کرد.»
وی همچنین به نقش خانواده و جامعه در پیشگیری از اعتیاد اشاره کرد و افزود: «خانواده‌هایی که ارتباطات قوی و حمایت‌گرانه دارند، می‌توانند مانع گرایش فرزندان به مواد مخدر شوند. از سوی دیگر، جامعه نیز با ایجاد فرصت‌های شغلی و کاهش فشارهای اقتصادی، می‌تواند به کاهش این گرفتاری کمک کند.»
در حاشیه نشست، آمارهای نگران‌کننده‌ای درباره مصرف مواد مخدر در زنان اشاره شد. بر اساس گزارش‌های جهانی، حدود 4/5 درصد از زنان در سنین ۱۵ تا ۶۴ سال حداقل یک بار مواد مخدر را تجربه کرده‌اند. در ایران نیز آمارها نشان می‌دهد که زنان جوان بیشتر در معرض خطر هستند. خوشگفتار با اشاره به این آمارها، هشدار داد: اگرچه تعداد زنان مصرف‌کننده مواد مخدر کمتر از مردان است، اما عواقب اعتیاد در زنان می‌تواند بسیار شدیدتر باشد، زیرا اعتیاد زنان، به‌ویژه در جوامعی که نقش مادری و همسری آنان پررنگ است، تنها یک آسیب فردی نیست، بلکه زنجیره‌ای از تبعات اجتماعی را به دنبال دارد. وقتی زنی گرفتار اعتیاد می شود هم از نظر وضعیت جسمی و روانی آسیب می بیند و هم کارکردهای حیاتی خانواده مانند تربیت فرزندان و مدیریت روابط عاطفی اش دچار اختلال می‌شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهند زنان معتاد، اغلب قربانیان چرخه‌های معیوب فقر، خشونت خانگی و طرد اجتماعی هستند و این مسئله، ضرورت مداخلات چندبعدی را آشکار می‌کند. برای مثال، برنامه‌هایی که همزمان به درمان اعتیاد، توانمندسازی اقتصادی و حمایت روانی می‌پردازند، می‌توانند اثرگذاری بیشتری داشته باشند.
در پایان خوشگفتار این طور بیان نمود: «پیشگیری از اعتیاد نیازمند همکاری تمام نهادهای اجتماعی، از خانواده و مدرسه تا دولت و رسانه‌هاست. ما باید با ارائه آموزش‌های لازم و ایجاد محیطی امن و حمایت‌گر، از گرایش زنان به مواد مخدر جلوگیری کنیم.»
وی همچنین از سیاست‌گذاران خواست تا با اجرای برنامه‌های پیشگیرانه و درمانی هدفمند، قدم‌های قوی تری در این زمینه بردارند. «اعتیاد زنان تنها یک مشکل فردی نیست، بلکه چالشی است که تمام جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین، مقابله با آن نیز بایستی به‌صورت جمعی و با مشارکت همه انجام شود.»
