گامی نو در آذرماه پژوهش؛ تدوین پروتکل جامع خودمراقبتی کودکان مبتلا به سنکوپ
به مناسبت فرارسیدن آذرماه، ماه پژوهش، دکتر علیرضا احمدی، فوق تخصص قلب کودکان، استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و معاون مرکز تحقیقات قلب کودکان، در گفتوگویی اختصاصی با خبرنگار گروه ترجمان دانش معاونت تحقیقات و فناوری، از تدوین و اجرای یک پروتکل جامع خودمراقبتی برای کودکان و نوجوانان مبتلا به سنکوپ خبر داد.
دکتر احمدی با اشاره به اهمیت موضوع اظهار داشت: این پروتکل در مرکز تحقیقات قلب کودکان، با مساعدت و همکاری دکتر محمد رضا صبری(رئیس مرکز) و تلاش سایر محققین و پژوهشگران مرکز تدوین شده است.
وی در ادامه توضیح داد: سنکوپ، یا غش، یک حالت نیمه بیهوشی یا از دست رفتن کامل وموقت هوشیاری، است. این حالت معمولا همراه با عدم تعادل و شلی عضلات بدن می باشد و بدون نیاز به درمان خاص ظرف چند ثانیه تا چند دقیقه علایم آن برطرف می شود، علت آن نرسیدن خون کافی به مغز بصورت کوتاه مدت می باشد.
این فوق تخصص قلب کودکان با تأکید بر تأثیر این بیماری بر کیفیت زندگی افزود: سنکوپ میتواند در محیطهای اجتماعی مانند مدرسه، زمان ورزش یا انجام فعالیتهای بدنی رخ دهد و خطراتی جدی به همراه داشته باشد. ممکن است خطراتی جدی برای کودکان و نوجوانان به همراه داشته باشد. از جمله این خطرات میتوان به ضربه و آسیب به سر به علت زمینخوردن ناگهانی اشاره کرد. علاوه بر این ترس و اضطراب ناشی از تکرار حملات سنکوپ، می تواند بر روحیه فرد و فعالیت های روزمره او تأثیر منفی بگذارد و باعث کاهش اعتماد به نفس و انزوای اجتماعی کودکان و نوجوانان در مدرسه و جامعه شود. بروز سنکوپ در کودکان و نوجوانان، به ویژه زمان انجام ورزش هایی مانند شنا، کوهنوردی، دوچرخهسواری و ... همواره برای والدین با نگرانی هایی همراه است
وی ادامه داد: پس از تشخیص دقیق، با ارائه توصیههایی در زمینه اصلاح سبک زندگی، میتوان از بروز مجدد این حملات پیشگیری کرد. در همین راستا، ما مجموعهای از راهکارهای خودمراقبتی را در قالب یک پروتکل مدون گردآوری کردهایم که به تأیید انجمن علمی قلب کودکان نیز رسیده است. این پروتکل در بیمارستان فوق تخصصی قلب کودکان چمران نیز مورد تأیید قرار گرفته و اجرای آن در درمانگاههای مرتبط آغاز شده است. همچنین، با همکاری سازمان نظام پزشکی، این دستورالعمل بهصورت رسمی به پزشکان سراسر استان ابلاغ شده و در قالب یک کتابچه آموزشی در دسترس عموم قرار گرفته است.
دکتر احمدی با اشاره به اهمیت موارد ذکر شده ادامه داد: در همین راستا، مرکز تحقیقات قلب کودکان مجموعهای از راهکارهای خودمراقبتی را در قالب یک پروتکل با عنوان (پروتکل خودمراقبتی در کودکان و نوجوانان مبتلا به سنکوپ) گردآوری و تدوین کرده است، این پروتکل مورد تایید انجمن علمی قلب کودکان ایران می باشد و در بیمارستان فوق تخصصی قلب و عروق شهید چمران اصفهان از سال ۱۴۰۳ جز سر فصل های آموزش برای کودکان و نوجوانان مبتلا به سنکوپ قرار گرفته است و آموزش آن در درمانگاههای مرتبط، به بیماران سرپایی مراجعه کننده به درمانگاه و یا بستری در بخش ها آغاز شده است. علاوه بر این فایل پروتکل خودمراقبتی در کودکان ونوجوانان مبتلا به سنکوپ با همکاری سازمان نظام پزشکی اصفهان، از طریق فضای مجازی در اختیار کلیه پزشکان استان قرار گرفته است.
این فوق تخصص قلب کودکان به انتخاب این طرح تحقیقاتی به عنوان طرح اثر گذار استانی (با امتیاز ۴۲/۵ از حداکثر امتیاز ۵۰) از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ارزشیابی سالیانه مراکز تحقیقاتی در سال ۱۴۰۳اشاره کرد و اظهار داشت: هدف مرکز تحقیقات قلب کودکان این است که در سال جاری، این پروتکل با دریافت ابلاغ کشوری از معاون درمان، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سطح ملی نیز به عنوان یک طرح اثر گذار معرفی گردد.
معاون مرکز تحقیقات قلب کودکان، پیرامون محتوای آموزشی این پروتکل تصریح کرد: در این مجموعه، علاوه بر معرفی بیماری سنکوپ، علائم و نشانههای آن، راهکارهای افزایش خودمراقبتی به تفصیل شرح داده شده است که می توان به پرهیز از ایستادن های طولانیمدت، پرهیز از بلند شدن ناگهانی، افزایش مصرف آب و مایعات و نمک و همچنین انجام تمرینات فیزیکی مخصوص بیماران سنکوپ اشاره کرد. یکی از تمرینات مؤثر در بیماران سنکوپ، با ایستادن ثابت و تکیه دادن بیمار به دیوار به مدت ۲ دقیقه آغاز می شود و به تدریج هر روز زمان ایستادن بیمار افزایش می یابد تا به روزی ۱۵ الی ۲۰ دقیقه برسد. انجام این تمرین موجب تطابق گیرندههای عروقی و کاهش بروز سنکوپ خواهد شد.
وی خاطر نشان کرد: علاوه بر توصیه های ذکر شده در این پروتکل، توصیههایی برای بیمارانی که در موقعیتهای مختلف مانند (انجام نمونه گیری خون در آزمایشگاه یا مراجعه به دندانپزشکی و ...) دچار سنکوپ می شوند ارائه شده است که علاوه بر جنبه پیشگیرانه، در صورت وقوع حمله سنکوپ به کنترل آن نیز کمک میکند.آگاهی والدین، معلمان، دوستان و اطرافیان بیمار از این توصیه ها، نقش کلیدی در ارتقا و بهبود کیفیت زندگی کودکان و نوجوانان مبتلا به سنکوپ و پیشگیری از عوارض احتمالی بیماری خواهد داشت.
وی همچنین افزود: در حال حاضر در مرکز تحقیقات قلب کودکان مراحل پایانی تدوین و نگارش دستورالعمل بالینی جدید تحت عنوان مدیریت، تشخیص و درمان بیماران سنکوپ برای پزشکان را می گذراند و امید است که این دستورالعمل نیز در آینده نزدیک در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد ارزیابی و در سطح ملی ابلاغ اجرایی دریافت نماید.
دکتر احمدی در پایان به پژوهشگران جوان توصیه کرد: برای انجام یک طرح تحقیقاتی اثرگذار، ابتدا لازم است با نیازسنجی، نیازهای واقعی مردم و جامعه شناسایی شود و پژوهشها با محور پیشگیری از بیماری ها، با توجه به اثربخشی بیشتر، افزایش کیفیت زندگی و کاهش هزینه های درمانی مورد توجه ویژه قرار گیرد و تأکید کرد: آگاهی والدین، معلمان و اطرافیان بیماران از این دستورالعملها میتواند نقش مهمی در ارتقای کیفیت زندگی بیماران و پیشگیری از عوارض احتمالی داشته باشد.
