فلزات سنگین و میکروب‌های روده: هشداری برای سلامت عمومی
میکروب‌های روده که به عنوان «میکروبیوتای روده» شناخته می‌شوند، جامعه‌ای از باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌های مفید هستند که در دستگاه گوارش انسان زندگی می‌کنند. این میکروارگانیسم‌ها نقش حیاتی در سلامت ایفا می‌کنند؛ از جمله کمک به هضم غذا و جذب مواد مغذی، تقویت سیستم ایمنی و تاثیر بر خلق‌وخو. زمانی که تعادل این میکروبیوتا به هم می‌خورد، خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، چاقی، التهاب روده و اختلالات عصبی افزایش می‌یابد.
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی در مطالعه‌ای هشدار داده‌اند که قرارگیری در معرض فلزات سنگین مانند آرسنیک، سرب و جیوه نه تنها سلامت انسان را تهدید می‌کند، بلکه تعادل میکروبیوتای روده را نیز به شدت مختل می‌کند. این اختلال می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های التهابی روده، سرطان و حتی اختلالات عصبی شود.
«مهسا رضازادگان، کاندید دکترای تخصصی علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان» و مجری این تحقیق، در گفت‌وگو با خبرنگار ترجمان دانش دانشگاه عنوان کرد: «این مطالعه به‌صورت مرور سیستماتیک بر روی ۱۲ پژوهش معتبر بین‌المللی انجام شده است. فلزات سنگین از طریق منابع مختلفی مانند آب، خاک و هوای آلوده و مواد غذایی وارد بدن می‌شوند و بر ترکیب میکروبیوتای روده تاثیر می‌گذارند».
وی افزود: «نکته نگران‌کننده این است که حتی مقادیر کم این فلزات نیز می‌توانند در طولانی‌مدت اثرات مخربی بر جای بگذارند و زمینه‌ساز بیماری‌های متعددی از جمله دیابت، چاقی و مشکلات عصبی شوند».
رضازادگان در خصوص تاثیر فلزات سنگین بر باکتری‌های روده توضیح داد: «آرسنیک و سرب به‌ویژه باعث افزایش باکتری‌های التهابی مانند «Collinsella» می‌شوند. این باکتری مضر، با بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، آرتریت روماتوئید و نشتی روده ارتباط دارد و می‌تواند با کاهش جذب کلسترول و افزایش التهاب، سلامت متابولیک را تحت تاثیر قرار دهد».
همچنین، قرارگرفتن در معرض جیوه، با کاهش باکتری‌های مفید مانند «Bifidobacterium» همراه است که نقش کلیدی در تقویت سیستم ایمنی و هضم غذا دارد. کاهش این باکتری‌ها می‌تواند منجر به اختلالات گوارشی و افزایش حساسیت به عفونت‌ها شود.
رضازادگان بر اهمیت تغذیه سالم و استفاده از پروبیوتیک‌ها برای کاهش اثرات منفی فلزات سنگین تاکید کرد و گفت: «مصرف فیبرهای غذایی مانند سبوس گندم و پکتین، پیروی از رژیم غذایی کم چرب، استفاده از مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و پروبیوتیک‌ها می‌تواند به بازگرداندن تعادل میکروبیوتای روده کمک کند». وی ادامه داد: «کاهش مصرف مواد غذایی آلوده به فلزات سنگین، مانند برنج آلوده به آرسنیک و ماهی‌های حاوی جیوه، می‌تواند خطرات ناشی از این آلاینده‌ها را کاهش دهد».
با توجه به اهمیت حفظ سلامت میکروبیوتای روده به عنوان یکی از کلیدی‌ترین راه‌های مقابله با اثرات منفی فلزات سنگین، رضازادگان به مردم توصیه کرد با آگاهی از منابع آلودگی و تغذیه مناسب از خود و خانواده‌شان محافظت کنند. وی به ویژه به افرادی که در مناطق صنعتی زندگی یا کار می‌کنند توصیه کرد تحت نظر متخصص، از مکمل‌های حاوی پروبیوتیک استفاده کنند و از مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان مثل میوه و سبزیجات رنگی غافل نشوند.
رضازادگان از مسئولان بهداشتی خواست تا برنامه‌های نظارتی دقیق‌تری برای کنترل آلودگی فلزات سنگین در محیط‌زیست و مواد غذایی اجرا کنند و گفت: «با توجه به گستردگی آلودگی به فلزات سنگین در برخی مناطق، لازم است سیاست‌های ملی و بین‌المللی برای کاهش مواجهه مردم با این مواد خطرناک تدوین شود».
