پاسخگویی اجتماعی، کلید بهبود سلامت جامعه
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در مطالعه‌ای کیفی به بررسی تجربیات اعضای هیئت علمی در زمینه پاسخگویی اجتماعی پرداختند. این مطالعه که با مشارکت ۱۵ نفر از اساتید دانشگاه انجام شد، نشان داد پاسخگویی اجتماعی نه تنها یک نیاز اساسی در نظام سلامت است، بلکه با تعامل موثر دانشگاه و جامعه می‌تواند به بهبود خدمات بهداشتی و تربیت نیروهای متعهد منجر شود.
«دکتر مریم آویژگان، استادیار برنامه‌ریزی آموزشی» و استاد راهنمای این پژوهش، با تاکید بر اهمیت پاسخگویی اجتماعی در نظام سلامت گفت: «سلامت دارایی است که جبران از دست‌رفتن آن ممکن نیست. خدمت‌رسانی به مردم باید اولویت اصلی دانشگاه‌های علوم پزشکی باشد، چرا که جامعه‌ای که از سلامت برخوردار نباشد، نمی‌تواند به توسعه پایدار دست یابد».
وی با اشاره به تاثیر فعالیت‌های اجتماعی بر ارتقای سلامت جامعه افزود: «حضور در مناطق محروم و ارائه خدمات بهداشتی نه تنها نیازهای سلامت مردم را برطرف می‌کند، بلکه حس رضایت درونی و مسئولیت‌پذیری را در ارائه‌دهندگان خدمات تقویت می‌نماید».
یافته‌های این پژوهش نشان داد دانشگاه‌ها نقش کلیدی در تربیت دانشجویان مسئولیت‌پذیر دارند. آویژگان در این زمینه، اظهار داشت: «دانشجویان با حضور در عرصه‌های اجتماعی همان طور که با مشکلات واقعی جامعه آشنا می‌شوند، مهارت‌های ارتباطی و حرفه‌ای خود را نیز ارتقا می‌دهند. این تجربیات به آن‌ها می‌آموزد که در آینده چگونه خدمت رسانانی دلسوز و متعهد باشند».
با وجود مزایای پاسخگویی اجتماعی، این مطالعه به چالش‌های پیش‌روی آن نیز پرداخته است. دکتر آویژگان به نبود متولی واحد برای هماهنگی فعالیت‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: «تداخلات کاری و نبود مدیریت یکپارچه، موجب هدررفت منابع و کاهش اثربخشی اقدامات می‌شود». وی افزود: «تغییر نگرش مدیران باتوجه به تغییر سمت آن‌ها و قرار گرفتن افراد جدید در مسند، ناپایداری برنامه‌های پاسخگویی اجتماعی را به دنبال دارد».
یافته های مطالعه، راهکارهای عملی متعددی برای تقویت پاسخگویی اجتماعی پیشنهاد داده‌است. دکتر آویژگان بر لزوم توانمندسازی اساتید تاکید و اشاره کرد: «مشارکت فعال اساتید در فعالیت‌های اجتماعی بایستی در ارتقای علمی آن‌ها نیز لحاظ شود». وی همچنین بر افزایش آگاهی مردم و جلب مشارکت آن‌ها در برنامه‌های سلامت تاکید کرد.
نیازسنجی دقیق از جامعه یکی دیگر از نکات کلیدی این پژوهش بود. آویژگان در این باره گفت: «عدم شناخت نیازهای واقعی مردم ممکن است منجر به صرف منابع برای اقدامات غیراولویت‌دار شود. برای مثال، در برخی مناطق آموزش سبک زندگی سالم از درمان بیماری‌ها اهمیت بیشتری دارد».
آنچه از این مطالعه حاصل شد این بود که بهبود پاسخگویی اجتماعی در نظام سلامت نیازمند عزم ملی است. در این زمینه دکتر آویژگان خاطرنشان کرد: «دولت، دانشگاه‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد و مردم باید با همکاری همدیگر، برنامه‌های موثری برای پاسخ به نیازهای سلامت جامعه طراحی کنند. پاسخگویی اجتماعی نه تنها یک وظیفه دانشگاهی، بلکه یک مسئولیت ملی است».
