یافته‌ای نوین درباره تعادل سلنیوم و سندرم متابولیک؛ کلید سلامت در اعتدال نهفته است
در پژوهشی تازه و پرمخاطب که در جامعه علمی توجه بسیاری را برانگیخته، دکتر زهرا حاج هاشمی با بهره‌گیری از روش علمی مرور سیستماتیک و متاآنالیز، به بررسی دقیق ارتباط میان سطوح خونی عنصر معدنی سلنیوم و سندرم متابولیک در بزرگسالان پرداخته‌اند؛ پژوهشی که می‌تواند دیدگاه‌های تازه‌ای در سیاست‌گذاری‌های سلامت عمومی و برنامه‌های تغذیه‌ای ارائه دهد.
عنوان این تحقیق، «بررسی ارتباط میان سطوح خونی سلنیوم و سندرم متابولیک در بزرگسالان: یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز» است؛ مطالعه‌ای که با گردآوری و تحلیل داده‌های مطالعات اپیدمیولوژیک منتشرشده تا مهرماه ۱۴۰۳، تصویری جامع و مبتنی بر شواهد از این ارتباط ارائه می‌دهد.
سلنیوم چیست؟
سلنیوم یکی از عناصر کمیاب اما حیاتی برای بدن انسان است که در عملکرد ایمنی، کاهش التهاب، محافظت سلولی و حتی پیشگیری از برخی بیماری‌های مزمن نقش مؤثری ایفا می‌کند.
سندرم متابولیک مجموعه‌ای از اختلالات است از جمله چاقی شکمی، فشار خون بالا، افزایش قند و چربی خون که در صورت عدم کنترل، می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲ و سایر اختلالات جدی شود.
سؤال محوری پژوهش آن بود که: آیا سلنیوم می‌تواند در پیشگیری از این سندرم خطرناک نقش محافظتی داشته باشد یا خیر؟
نتایج پژوهش دکتر حاج هاشمی پاسخی روشن اما در عین حال هشدارآمیز به این پرسش داده است:
یافته کلیدی: رابطه U شکل بین سلنیوم و سندرم متابولیک
به‌بیان ساده، این پژوهش نشان می‌دهد هم کمبود و هم افزایش بیش‌ازحد سلنیوم در خون می‌تواند با افزایش خطر ابتلا به سندرم متابولیک همراه باشد. به‌عنوان نمونه، افرادی با بالاترین سطح خونی سلنیوم (میانگین 268 µg/L) حدود ۴۰٪ بیشتر در معرض این سندرم قرار داشتند نسبت به کسانی با پایین‌ترین سطح (میانگین 75 µg/L). اگرچه این ارتباط از نظر آماری در حد قطعیت کامل نبود، اما روند کلی هشداردهنده است.
این تحلیل داده‌ها از هزاران فرد، بر اساس متاآنالیز دقیق، نشان می‌دهد که بدن انسان به حد تعادل طلایی از این عنصر نیاز دارد؛ نه کمتر، نه بیشتر. هم کمبود و هم زیاده‌روی در مصرف، هر دو می‌توانند تبعات سلامت‌محوری داشته باشند.
سلنیوم را از چه منابعی تأمین کنیم؟
در حالت عادی، یک رژیم غذایی سالم و متنوع می‌تواند نیاز روزانه به سلنیوم را به خوبی تأمین کند. منابع غذایی مناسب عبارتند از:
گردوی برزیلی (منبع بسیار غنی؛ اما باید با احتیاط مصرف شود)
ماهی‌هایی مانند تُن و سالمون، میگو
گوشت قرمز، مرغ، تخم‌مرغ، لبنیات
حبوبات و غلات کامل
در صورت وجود محدودیت غذایی یا شرایط خاص، مصرف مکمل‌ها فقط با نظر پزشک متخصص مجاز است. مصرف خودسرانه مکمل‌های سلنیوم به‌شدت هشدار داده شده است.
این یافته‌ها نه‌تنها برای بزرگسالان، بلکه برای تغذیه صحیح کودکان نیز اهمیت دارد. اگر رژیم خانواده متنوع و متعادل باشد، کودکان هم معمولاً سلنیوم کافی دریافت خواهند کرد.
پیام نهایی پژوهش:
تعادل در سطح سلنیوم خون، کلید پیشگیری از سندرم متابولیک است. این یافته‌ها می‌تواند به‌عنوان یک هشدار علمی برای متخصصان تغذیه، پزشکان، سیاست‌گذاران سلامت و عموم مردم تلقی شود تا نقش تغذیه متعادل را در پیشگیری از بیماری‌های مزمن، جدی‌تر بگیرند.
این پژوهش، نمونه‌ای ارزشمند از نقش پژوهش‌های مبتنی بر شواهد در حل ابهامات علمی و هدایت تصمیم‌سازی‌های حوزه سلامت است؛ پژوهشی که در تلاقی علم، تغذیه و پیشگیری، نوری تازه بر مسیر حفظ سلامت عمومی می‌تاباند.
